Czym jest Perspektywa i jakie są jej rodzaje
Któż z nas nie słyszał o perspektywie? Często o niej mówimy, jeszcze częściej stosujemy nawet się nad tym nie zastanawiając.
A więc czym jest perspektywa i jakie są jej rodzaje? - właśnie ten temat zgłębimy w dzisiejszej lekcji.
Perspektywa to sposób na oddanie trójwymiarowych przedmiotów i przestrzeni na płaszczyźnie w sposób umożliwiający widzowi dostrzeżenie głębi przedstawionego obiektu. Nie jest to jednak dokładne przedstawienie. Mój profesor od rysunku perspektywicznego powiedział kiedyś, że perspektywa jakiej używamy w rysunku to odwzorowanie sposobu widzenia “cyklopa”, gdyż człowiek posiada dwoje oczu i nie może obserwować obiektu z jednego punktu. Literatura fachowa mówi o perspektywie jako o tak zwanym “Jednoocznym wyznaczniku przestrzeni na płaszczyźnie”.
Jako taka perspektywa znana była już w czasach prehistorycznych, ale zasady znanej Tobie i popularnie stosowanej dzisiaj perspektywy zbieżnej opracował dopiero w XV wieku, wybitny florencki architekt Leon Batista Alberti.
Oglądając dzieła sztuki z różnych epok historycznych zapewne sam zauważyłeś, że sposób w jaki przedstawiano przedmioty i przestrzenie na płaszczyźnie ewoluował i zdajesz sobie sprawę z tego, że istnieje kilka rodzajów perspektywy.
Rodzaje perspektywy:
- Perspektywa rzędowa
- Perspektywa kulisowa
- Perspektywa barwna
- Perspektywa powietrzna
- Perspektywa hieratyczna
- Perspektywa rozbieżna
- Perspektywa krzywoliniowa
- Perspektywa linearna
Perspektywa rzędowa
Perspektywa rzędowa to prawdopodobnie najstarszy znany człowiekowi sposób oddania przestrzeni na płaszczyźnie, stosowany już w prehistorii. Ten typ perspektywy możemy zaobserwować m.in na malowidłach ściennych w jaskiniach Lascaux i Altamirze, przedstawiających polowania.
W tym sposobie przedstawiania przestrzeni elementy znajdujące się blisko przedstawione są najniżej, a te bardziej oddalone znajdują się wyżej, im wyżej się znajdują tym dalej są. Ten rodzaj perspektywy często występuje razem z perspektywą kulisową.
Malowidła z jaskini w Altamirze
Sztandar z Ur
Perspektywa kulisowa
Perspektywa kulisowa (interpozycja) to jeden z najstarszych sposobów oddania głębi obrazu na płaszczyźnie stosowany już w prehistorii, popularny również w starożytności. Polega na tym, że elementy dalsze są przysłonięte przez elementy znajdujące się bliżej.
Malowidła z jaskini Almaden
Malowidła ścienne z jaskini w Lascaux
Perspektywa barwna
Perspektywa barwna (malarska, kolorystyczna) wykorzystuje właściwości barw, a raczej sposób ich odbierania przez nasz mózg. Pozwala wyrazić przestrzenność za pomocą złudzenia, że barwy długofalowe (żółty, oranż, czerwony) przybliżają malowany obiekt, a barwy krótkofalowe (niebieski, fioletowy) - oddalają.
Pieter Bruegel - Upadek Ikara
Wszystkie zszarzenia barw (np.brązy) będą działały na rzecz przybliżenia, a rozbielenia na rzecz oddalenia. Ponadto ostre kontrasty np. barw dopełniających się będą przybliżały, a słabsze oddalały od obserwatora. Używając prostego języka: kolory zimne wydają się oddalać, a ciepłe zbliżać.
Roelandt Savery - Pejzaż z ptakami
Perspektywa powietrzna
Perspektywa powietrzna polega na tym, że barwy bledną wraz z odległością od obserwatora, a kontrasty pomiędzy nimi są coraz słabsze.
William Turner - Statek niewolniczy
Im dalszy obiekt tym kontury stają się bardziej rozmyte. Często stosowana razem z perspektywą barwną.
M.C. Escher - Senglea - Malta
Perspektywa hieratyczna
Perspektywa hieratyczna (ideowa, intencjonalna) stosowana w starożytnym Egipcie i w średniowieczu, polegała na tym, że wielkość przedstawionych postaci była uzależniona od ich znaczenia społecznego, czy religijnego. W efekcie osoby te np: wizerunki świętych, faraonów, królów były większe od pozostałych, a nawet od otaczającej je architektury.
Paleta Narmera
Wypędzenie demonów z Arezzo - (z cyklu Sceny z życia św. Franciszka)Giotto di Bondone
Perspektywa rozbieżna
Perspektywa rozbieżna (odwrócona) to sposób oddania trójwymiarowych przedmiotów na płaszczyźnie polegający na tym, że punkt zbiegu linii perspektywicznych znajduje się przed płaszczyzną obrazu, a nie jak w perspektywie linearnej za nią. Przedstawione obiekty rozszerzają się w miarę ich oddalania od obserwatora. Stosowana jest m.in.: w pisaniu ikon.
św. Łukasz piszący ikonę Madonny
Perspektywa krzywoliniowa
Perspektywa krzywoliniowa (sferyczna) stosowana jest do przedstawiania złożonych obiektów trójwymiarowych na płaszczyźnie. Linie proste w rzeczywistości wydają się być krzywe.
źródło: Wikipedia, autor: Plindenbaum
Została ustalona w 1968 r. przez artystę - historyka sztuki Alberta Flocona i rytownika-grafika Andre Barre’a.
Perspektywa linearna
Perspektywa linearna (zbieżna) to technika umożliwiająca przedstawianie rzeczywistości na płaskiej powierzchni tak, aby sprawiała wrażenie głębi. Polega na pozornym zmniejszaniu się obiektów i ich zbieżności ku horyzontowi. Wszystkie linie które w krajobrazie są wzajemnie równoległe zbiegają się w jednym punkcie na horyzoncie.
Istnieje kilka wariantów perspektywy zbieżnej. Można je podzielić ze względu na ilość punktów zbiegu na perspektywę jednozbiegową, dwuzbiegową, trójzbiegową (wielozbiegową) oraz ze względu na miejsce punktu zbiegu na: centralną (punkt zbiegu znajduje się mniej więcej pośrodku pola obrazowego), boczną ( punkt zbiegu znajduje się z jednego z boków pola obrazowego lub nawet poza nim), żabią (punkt zbiegu znajduje się wysoko) i perspektywę z lotu ptaka (punkt zbiegu znajduje się nisko).
Perspektywa zbieżna, centralna - Leonardo da Vinci - Ostatnia wieczerza
Perspektywa zbieżna boczna Vincent van Gogh - Kawiarnia nocna
Perspektywa zbieżna z lotu ptaka Podkowiński - Ulica Nowy Świat w Warszawie Latem i Zimą
Perspektywa zbieżna, żabia (nietypowa) Camera degli Sposi
Perspektywa żabia (klasyczna) źródło: Wikipedia, autor: Albertus teolog
Poznaliście już wszystkie rodzaje perspektywy. W kolejnej lekcji omówię krok po kroku tworzenie przestrzeni na płaszczyźnie za pomocą perspektywy jednozbiegowej.
Jeśli masz jakiekolwiek pytania zapytaj, komentarze i forum są do twojej dyspozycji.
Do zobaczenia, ansyhe
